استرس و چاقی

استرس و چاقی

شیوع چاقی در آفریقـایی- آمریکـایی هـا بیشتر از اروپایی- آمریکاییها است و چاقی به طور مستقیم با استرس زندگی در در زنان آفریقایی- آمریکایی ارتباط دارد. همچنین به نظر میرسد آفریقایی- آمریکایی ها تمایل بیشتري به مزه هاي شدیدا شیرین دارند و استرس زندگی بیشتري نسبت به اروپـایی- آمریکـاییهـا دارنـد. این تمایل به مزه هاي شدیدا شیرین ممکن است منجر به انتخـاب و مصـرف غذاهاي پر انرژي و با تراکم بالاي مواد مغذي شود و میتواند عاملی کمک کننده در زمینـه شـیوع بیشـتر چـاقی در آفریقایی- آمریکایی ها باشد.

 در مطالعه اي دیگر مردان و زنانی که در معرض یک عامل استرس زاي حاد آماده سازي یـک سخنرانی قرار گرفتند، بعد از استرس در مقایسه با گروه کنترل به مقدار مشـابهی از غـذاهاي شـیرین کـم چربـی و پرچربی استفاده کردند. در یک مطالعه مقطعی بزرگ روي گروهی از کارمندان کـه شامل 37161 زن و 8649 مرد میشـد، ارتبـاط ضـعیفی بـین اسـترس کـاري و نمایـه تـوده بـدنی وجـود داشـت. هرچند خوردن مرتبط با استرس یعنی تلاش فرد براي دسـتیابی بـه حسـی بهتر از طریق خوردن یا آشامیدن در یک موقعیت استرس زا به طور معنی داري با چاقی در ارتباط بـود امـا فقـط در زنان و نه مردان. در حالی که مردان تمایل بیشتري به استفاده از سایر رفتارهاي دهـانی از قبیل مصرف الکل و سیگار کشیدن به عنوان یک استراتژي براي کنار آمدن بـا اسـترس دارنـد. اگـر پرخوري تحریک شده توسط استرس به بروز چاقی کمک کند آن گاه انتظار میرود افراد چاق در مقایسـه بـا افـراد لاغر در پاسخ به استرس غذاي بیشتري مصرف کنند.

استرس و اضطراب

دو مطالعه از پنج مطالعه در این رابطه، اثر اسـترس و اضطراب زنـدگی را اندازه گیري نموده اند و سـه مطالعـه باقیمانده در شرایط آزمایشگاهی تولید استرس کرده اند.

دو مورد از این مطالعات افزایش مصرف غذا را در افراد چاق گـزارش کـرده انـد. انتظار میرود که افراد چاق براي ثابت نگه داشتن وزن خود مقدار بیشتري غذا مصـرف کننـد. مصـرف معمول غذا و مواجهه با استرس مطبوع، طبیعی یا نامطبوع در گروهی از زنان که عـده اي داراي اضـافه وزن بـوده و عدهاي وزن نرمال داشتند، به مدت 4 ماه ثبت شد در زنان با اضافه وزن، کل غذاي مصرفی با میزان استرس روزانـه ارتباطی نداشت، در حالی که زنان با وزن نرمال در روزهاي مطبوع بیشترین مقدار مصرف غذا را داشتند.

در نتیجـه، تنها یک مطالعه وجود دارد که نشان دهنده افزایش مصرف غذا در اثر اسـترس مـزمن در افـراد چـاق اسـت. سه مطالعه بر روي بزرگسالان، اثر اسـترس را بـر افـزایش وزن در آینـده بررسـی کردنـد. افزایش میزان استرس از میزان پایه، یک افزایش وزن 10 کیلوگرمی را در یک دوره 6 ساله در مـردان و نـه در زنـان پیشبینی کرد.

یک مطالعه آینده نگر بـزرگ دیگـر، توسـط ویتهـل در زنـان و مردان، مشخص کرد که استرس کاري احتمال افزایش وزن را در طول 5 سال در افراد با BMI بالا افزایش میدهد، اما در افراد لاغر احتمال کاهش وزن پیش بینی گردید و این اثر دو جانبه مشاهده شده از استرس کاري وBMI  فقط در مردان و نه در زنان دیده شده است. اثر وقایع استرس زاي زنـدگی در یـک 4 دوره 6 ماهه بر تغییرات BMI در مردان و زنانی که تحت عنوان پرخوران هیجانی و کم خوران هیجانی طبقه بنـدي شده بودند، مطالعه شد.

تنها، مردان پرخور در شرایط هیجانی کـه بـیش 6 از3 اتفاق استرس زا در زندگی را گزارش دادند، در مدت 6 ماه افزایش وزن داشتند. این سه مطالعه مجموعـا اظهـار میدارند که سطوح بالاتر استرس در مردان، اثرگذاري بیشتري در احتمال افزایش وزن، نسبت به زنان دارد. به تازگی  “سندرم خوردن شبانه” که به وسیله آنوروکسی صبحگاهی و پرخوري شبانه مشخص میشود به طور مستقیم با BMI ارتبـاط داده شـده اسـت.

چاقی و بیماری ها

 چاقی با اختلالاتی از قبیل بیماري عروقی کرونـر قلـب، افـزایش فشـار خـون، افـزایش 15 چربی خون، دیابت نوع 2 و چاقی شکم در ارتباط است. عکس العمل هاي استرسی که بـا افـزایش کـورتیزول همـراه است با بروز چاقی در ناحیه شکم ارتباط داده شده اند. چرا که کورتیزول باعث فعال شدن لیپوپروتئین لیپـاز بافـت چربی و سپس تجمع توده چربی شکم میشود شخص شده است، ترشح تحریـک شـده بـه وسیله استرس کورتیزول در میان مردان با چاقی شکمی، بیشتر است اما روشن نشده است که آیا چاقی مسئول سطوح بـالاي کـوتیزول در حالت استرس است یا سطوح بالاي کورتیزول باعث چاقی میشوند.

با توجه به ادبیات پژوهش هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه اضافه وزن و چاقی با زندگی شخصی و بهداشت زندگی و شخصیت به عنوان منابع استرس در افراد متاهل است. مواد و روش ها جامعه آماري پژوهش حاضر، شامل کلیه زنان و مردان متاهل منطقه یک شهرستان کرج می باشد. نمونه پـژوهش به روش نمونه گیري تصادفی خوشه اي چند مرحله اي استخراج گردید، حجم نمونه مورد نیاز براي انجام این تحقیق تعداد 50 نفر بزرگسال متاهل انتخاب و با توجه به جنسیت و اضافه وزن در چهار گروه (زنان چـاق و لاغـر مـردان چاق و لاغر) طبقه بندي شدند. که چاقی متغییر وابسته، جنسیت، زندگی شخصی، بهداشت زنـدگی و شخصـیت بـه عنوان منابع استرس، متغیرهاي مستقل در نظر گرفته شدند.

به منظور توصیف داده ها ازمیانگین، انحراف معیار؛ و بـه منظور تحلیل استنباطی داده ها از روش آمار استنباطی – رگرسیون چند متغییره– استفاده شد. پردازش آماري لازم بر روي نمره ها با استفاده از برنامه نرمافزاري spss تحت ویندوز انجام گردید. روش اجراي آزمون هـا در پژوهش حاضر به صورت همبستگی و بمنظور اندازه گیـري میـزان اسـترس، ازمقیـاس هـاي اسـترس کـودرون فـرم بزرگسالان استفاده گردیـد.

ضـریب اعتبار این مقیاس با روش آلفاي کرونباخ 86/0 گزار شده است. در پژوهش حاضر، براي تشخیص چاقی و طبقه بندي افراد در دو گروه چاق و لاغر نیز از معیـار معتبـر انـدازه گیـري وزن توسط سازمان بهداشت جهانیWHO ، اسـتفاده شد.

مبناي شاخص توده بدنی چاقی عبارت است از، وزن تقیسم بر قـد بـه تـوان دو. طبـق طبقـه بنـدي سـازمان بهداشت جهانی تقسیم بندي چاقی بر مبناي BMI به قرار زیر است: کم وزن، کمتر از 5/18 ،وزن طبیعـی،5/18 تـا و، 39/9 تـا 35 ،2 کـلاس چـاقی، 34/9 تا 30، 1 کلاس چاقی ، 30 از بیشتر، چاقی، 29/9 تا 25 ،وزن اضافه، 24/9 چاقی کلاس 3 ،بیشتر از 40.

نویسندگان:

دکتر ناصر صبحی قراملکی و فریبا پارسامنش

ادمین